W języku niemieckim przeszłość wyrazić możemy jednym z trzech czasów przeszłych:
1. das Perfekt
2. das Präteritum
3. das Plusquamperfekt

W tym wpisie przeczytacie przede wszystkim o dwóch pierwszych. Wyjaśnię różnicę pomiędzy użyciem czasu Perfekt a Präteritum. Kiedy używany jest czas Perfekt a kiedy czas Präteritum? Czy związane jest to, jak niektórzy twierdzą, z pojęciem dokonania i niedokonania czynności? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.

Zarówno czasu Perfekt, jak i czasu Präteritum używamy wtedy, kiedy mówimy o wydarzeniach z przeszłości.
Ich habe mit ihm gesprochen (Perfekt) – Rozmawiałam z nim.
Ich sprach mit ihm (Präteritum) – Rozmawiałam z nim.

W mowie potocznej przeważa czas Perfekt. Kiedy do wyrażenia codziennych czynności użyjemy w języku mówionym, w mowie potocznej czasu Präteritum możemy zabrzmieć bardzo formalnie, wręcz sztucznie. Nie jest to związane z żadnymi regułami gramatycznymi. Bardziej wnioski takie wynikają z przyzwyczajeń językowych a dodatkowo związane to jest z regionami Niemiec. Im bardziej na północ Niemiec, tym więcej Präteritum! Ale tendencja ta tez już powoli się zmniejsza i Perfekt coraz to bardziej opanowuje język mówiony. W szwajcarskim niemieckim (Schweizerdeutsch) w mowie codziennej czas Präteritum w ogóle nie występuje (oczywiście poza czasownikami posiłkowymi haben i sein oraz czasownikami modalnymi – o tym tez za chwilkę). Pamiętajcie, że nie robimy z tego żadnych reguł gramatycznych. O regułach za chwilkę.

Perfekt vs Präteritum

Kiedy używany jest czas przeszły Perfekt?

1. Język mówiony: codzienne rozmowy, dialogi bezpośrednie (o tym pisałam wyżej).
2. Wyrażanie czynności, która niedawno się skończyła a chcemy podkreślić skutek, który jest teraz widoczny.
   Ich sehe, dass du schlecht geschlafen hast. – Widzę, że źle spałeś.
3. Wyrażanie przyszłości dokonanej.
   Morgen habe ich die Prüfung bestanden. – Jutro zdam egzamin.
   W tym użyciu czas Perfekt jest zamiennikiem czasu przyszłego Futur II, który wyraża właśnie czynność dokonaną. To samo zdanie, wyrażone przy użyciu czasu Futur II brzmi bardziej formalnie.
   Morgen werde ich die Prüfung bestanden haben. – Jutro zdam egzamin.

Kiedy używany jest czas przeszły Präteritum?

1. Język pisany: artykuły w gazetach, opowiadania, bajki, historie, powieści. Ale też relacje w telewizji i słowne opowiadanie bajek.
   Es war einmal ein Mädchen … – Była sobie dziewczynka …
2. Czasowniki sein i haben oraz czasowniki modalne w języku mówionym częściej występują w tym właśnie czasie.
   sein – war
   haben – hatte
   können – konnte
   müssen – musste
   sollen – sollte
   dürfen – durfte
   wollen – wollte
   mögen – mochte
   Ich war im Rom. – Byłam w Rzymie.
   Ich hatte viel Geld. – Miałam dużo pieniędzy.
   Er musste schon gehen. – On musiał już iść.
   

Zarówno czas przeszły Perfekt, jak i czas przeszły Präteritum są obojętne w stosunku do pojęcia dokonania i niedokonania czynności.

Jeśli chodzi o trzeci, wymieniony przeze mnie, czas przeszły Plusquamperfekt to wspomnę tylko, że jest to czas zaprzeszły. Nie występuje on samodzielnie, lecz stosujemy go wtedy, kiedy chcemy zasygnalizować, że dane zdarzenie miało miejsce jeszcze wcześniej od zdarzenia już relacjonowanego w czasie przeszłym. Czyli analogicznie jak czas przeszły jest wcześniejszy w stosunku do teraźniejszego (Perfekt do Präsens), tak zaprzeszły jest wcześniejszy w stosunku do przeszłego (Plusquamperfekt do Präteritum). W poniższym przykładzie w pierwszej części zdania zastosowałam czas Präteritum a w drugiej Plusquamperfekt.

Ich ging gestern früher schlafen, denn ich war schon um 5 Uhr morgens aufgestanden. – Wczoraj poszłam wcześniej spać, ponieważ wstałam rano już o piątej.

Jeśli chodzi o szczegółowe informacje na temat konstrukcji wszystkich czasów przeszłych, to jest to na pewno temat na osobny wpis, który niebawem na pewno powstanie.

Mam nadzieję, że powyższe informacje pozwoliły Ci lepiej zrozumieć zastosowanie czasów Perfekt i Präteritum. Masz pytania? Pytaj w komentarzu.